Boşanma davaları ikiye ayrılır. Anlaşmalı boşanma davası ve çekişmeli yani anlaşmasız boşanma davasıdır. Anlaşmasız boşanma davası, evlilik sürecini sonlandırmak için tarafların velayet, nafaka veya tazminat konularında uzlaşamaması durumunda açılan davadır. Diğer bir deyişle anlaşmalı boşanma davası haricinde kalan tüm boşanma davaları çekişmeli yani anlaşmasız boşanma davasıdır.
ANLAŞMASIZ /ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVA ÜCRETİ NE KADAR OLUR?
Anlaşmasız boşanma davası giderleri; başvurma harcı, peşin harç, gider avansı, vekalet harcı ve vekalet puludur. 2023 yılı için bu giderler şöyledir:
Başvurma harcı: 179,90 TL
Peşin harç: 179,90 TL
Gider avansa: 550 TL
Vekalet harcı: 25,60 TL
Vekalet pulu: 40,30 TL
Toplam: 975,70 TL dir.
Her yıl harç miktarı artırıldığından davanın açıldığı tarihe göre ödenecek miktar belirlenir. Anlaşmasız boşanma davasında hakların garantiye alınması ve dava sonrasında hak kayıplarının yaşanmaması için tarafların avukat ile temsil edilmesi önerilir. Anlaşmasız boşanma davasında 2023 yılı avukatlık asgari ücret tarifesine göre avukatlık ücreti 9.200TL+KDV olarak belirlenmiştir. Yerel barolar avukatlık asgari ücret tarifesinin yanında kendi tarifelerini de yayınlarlar. Avukatlar da bu iki tarifeye bakarak ve uyuşmazlık konularına harcayacakları emek ve zamana göre makul bir ücret belirler. Anlaşmasız boşanma davasında İstanbul Barosu 2023 yılı avukatlık ücret tarifesine göre avukatlık ücretini 35.000TL+KDV olarak belirlemiştir. Bu ücret bilgisi için büromuzun iletişim kanallarından detaylı bilgiyi alabilirsiniz.
Bu davada asıl önemli olan davacı iseniz; dava dilekçesi ve diğer dilekçelerin deliller ile birlikte hazırlanarak sunulması,
Davalı iseniz; cevap dilekçesi ve diğer dilekçelerin hazırlanması,
sürecin yönetimi, duruşma evreleri, paylaşılacak malvarlığının niceliği, çocuklar konusunda meramın mahkemeye anlatılabilmesi, bilgi ve tecrübe ile birlikte en iyi temsil edilebilmektir. Boşanma davasında anlaşmazlığın hangi konularda olduğu, kusurun varlığı ve ispatı, çocuklar için velayeti, malvarlığının boyutu ve paylaşımı gibi harcanacak emek ve zaman faktörleri değerlendirilerek avukatlık ücreti belirlenir.
Dava açmaya maddi gücünüz yok ise; mahkemeden adli yardım talebinde bulunabilirsiniz.
ANLAŞMASIZ /ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI NE KADAR SÜRER?
Bu dava ilk derece mahkemesinde yani boşanma davasının açıldığı aile mahkemesinde 1 yıl ila 3 yıl arasında sürer. Dava süresini; anlaşmazlığın boyutu ve sürecin yönetimi belirler. Avukatınızın duruşmalara hazırlıklı gelmesi, delilleri en uygun şekliyle mahkemeye sunması önemlidir.
ANLAŞMASIZ /ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASINDA İSTİNAF MAHKEMESİ NEDİR?
Dava sonucunda verilen kararın haksız olduğunu düşünen taraf, itiraz/istinaf etme hakkı vardır. Diğer taraftan boşanmak istemeyen taraf süreci uzatmak amacıyla boşanma kararını istinaf edebilir. Aile mahkemesinin verdiği karar tarafların talebi üzerine tebliğe çıkarılır. Gerekçeli kararın taraflara tebliğ edildiği tarihten itibaren iki hafta içinde istinaf dilekçesi aile mahkemesine verilir ise dava istinaf mahkemesine gönderilir.
ANLAŞMASIZ /ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASINDA DAVALI MAHKEMEYE GELMEZSE NE OLUR?
Boşanma davası açıldıktan sonra mahkeme davalıya ön inceleme duruşma tarihini bildiren şerhli davetiye düzenler. Mahkeme şerhli davetiye ile davalıya; sulh için gerekli hazırlığı yapmasını, duruşmaya taraflardan birinin gelmesi halinde gelmeyen tarafın yokluğunda yapılan işlemlere itiraz edemeyeceğini, davetiyenin tebliğinden itibaren 2 haftalık kesin süre içinde dilekçelerde gösterilen ancak henüz sunulmayan belgelerin mahkemeye sunulabileceğini veya başka yerden istenecek belgelerin istenebilmesi amacıyla gereken açıklamanın yapılmasını, bu hususların verilen sürede yerine getirilmez ise o delile dayanmaktan vazgeçmiş sayılacağını ihtar edilir.
Davalıya bu davetiye tebliğ edildikten sonra davalı duruşmaya gelmezse veya kendisini avukat ile temsil ettirmezse mahkeme duruşmayı yapar ve dava süreci devam eder. Davalı yokluğunda yapılan işlemlere karşı itiraz etme ve beyanda bulunma hakkını kaybeder.
ANLAŞMASIZ /ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASININ AŞAMALARI NEDİR?
Dilekçeler teatisi, ön inceleme duruşması, tahkikat duruşmaları, sözlü yargılama ve karardır.
Dilekçeler Teatisi Aşaması
Davacı dava dilekçesini aile mahkemesine vermesi ile boşanma davası açılmış olur. Mahkeme, dava dilekçesini davalı tarafa tebliğe çıkarır. Dava dilekçesinin davalıya tebliğinden itibaren iki hafta içinde cevap dilekçesi verme hakkı vardır. Dava ve cevap dilekçesinde esas olan husus ileri sürülen olayların, olguların ve verilen cevapların delilleri ile birlikte anlatılmasıdır. Mahkeme, cevap dilekçesini davacı tarafa tebliğe çıkarır.
Cevap dilekçesinin davacıya tebliğinden itibaren iki hafta içinde karşı cevap dilekçesi verme hakkı vardır. Mahkeme, karşı cevap dilekçesini davalı tarafa tebliğe çıkarır. Karşı cevap dilekçesinin davalıya tebliğinden itibaren iki hafta içinde ikinci cevap dilekçesi verme hakkı vardır. Taraflar dilekçe teatisi aşamasında özetle ikişer dilekçe verebilirler. Taraflar bu dilekçelerde delillerini yazmalı, hangi olayı hangi tanıkla veya hangi delil ile ispat edeceklerini yer vermeleri usulen daha yerinde olur. Taraflar bu dilekçeler haricinde tanıkların ad- soyadı, adres ve iletişim bilgilerini gösteren “tanık listesi dilekçesi” verebilirler.
Ön İnceleme Duruşma Aşaması
Dilekçeler teatisi aşaması tamamlandıktan sonra mahkeme, ilk duruşmanın yapılacağı tarihi gösteren davetiye ile tarafları çağıracaktır. Bu duruşmanın adı “ön inceleme duruşması” dır. Ön inceleme duruşması tek celsede/duruşmada tamamlanır, zorunlu hallerde ikinci bir ön inceleme duruşması yapılabilir. Mahkeme, tarafları öncelikle sulh olmaya davet eder.
Taraflar sulh olmaz ise dilekçelerde yazılan uyuşmazlıkların başlıklarını duruşma zaptına geçirtmelerini öneririz. Mahkemelerin iş yükü nedeniyle uyuşmazlıkları uzun uzadıya cümleler ile anlatmadan, başlıklar halinde birer cümle ile ifade edilmesini öneririz. Ön inceleme duruşması boşanma davasının sınırının çizildiği aşamadır. Bu duruşmada dilekçelerde gösterilen delilleri sunmayan, belgelerin getirilmesi için gerekli açıklamaları yapmayan tarafın bu delillere dayanmaktan vazgeçmiş sayılmasına karar verilir.
Tahkikat Duruşması
Bu süreç karar verilinceye kadar devam eder. Tahkikat duruşmalarında deliller toplanır ve tartışılır, tanıklar dinlenir. Her olayın özelliğine göre bilirkişi raporları düzenlenir, uzman görüşleri alınır.
Sözlü Duruşma
Tahkikat aşamasından sonra tarafları hakim son kez dinler ve kararını verir. Anlaşmasız boşanma davasında anlattığımız aşamaların tamamlanması yaklaşık olarak bir yıl ila üç yıl arasında sürmektedir.
Boşanma davasının yargılama sürecinde Hukuk Muhakemeleri Kanunu uygulanacaktır. Buna ilaveten Medeni Kanun’un 184. maddesinde düzenlenen kurallar da özellikle uygulanacaktır. Bu kurallar kısaca şunlardır:
- “Hakim boşanma veya ayrılık davasının dayandığı olguların varlığına vicdanen kanaat getirmedikçe, bunları ispatlanmış sayamaz.” Hakimin vicdani kanaati çok önemlidir. Vicdani kanaati oluşturan esas da; tarafların dilekçe ve deliller ile meramlarını anlatabilmesidir.
- “Hakim, bu olgular hakkında gerek re’sen gerek istem üzerine taraflara yemin öneremez.” Taraflar yemin delilini ileri sürse de hakim bunu kabul etmemelidir.
- Tarafların bu konudaki her türlü ikrarları hâkimi bağlamaz. Davacı yaşanmayan olayı yaşanmış gibi anlatsa, davalı da bunu ikrar etse bile somut bulgular ve deliller aksini gösteriyorsa hakim ikrara itibar etmeyecektir.
- Hâkim, kanıtları serbestçe takdir eder. Hakime boşanma davalarında geniş takdir hakkı tanınmıştır. Tarafların bu davalarda serbestçe hareket etme imkanı yoktur. Hakim evlenme sözleşmesiyle oluşan aile kurumunu mümkün olduğu ölçüde korumakla yükümlüdür. Ancak evliliğin devamı toplumun düzenini zedeler hale gelmiş, sorun oluşturmuş, sosyal ve ahlaki yönden çökmüş ise, evliliğin korunmasında gerek eşler gerek çocuklar bakımından bir yarar kalmamış demektir. Hakim belirlenen ilkeler ışığında bilgi toplar, delilleri serbestçe takdir eder. Evlilik birliğinin gerçekten onarılmaz şekilde temelinden sarsılıp sarsılmadığı hakkında bilgi toplayarak kanaat sahibi olmak zorundadır.
- “Hâkim, taraflardan birinin istemi üzerine duruşmanın gizli yapılmasına karar verebilir.“
ANLAŞMASIZ /ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASINDA “TENSİP ZAPTI HAZIRLANDI” NE DEMEK?
Dava dilekçesi aile mahkemesine verildikten sonra hakim, dava dilekçesini inceler. Yapılması gerekenleri belirler ve bunları tensip zaptı ile kayıt altına alır. UYAP VATANDAŞ portal üzerinde dava dosyanızda “tensip zaptı hazırlandı” ibaresini görebilirsiniz. Yukarıda anlattığımız üzere boşanma davasını açınca ilk aşama dilekçeler teatisi aşamasıdır. Tensip zaptında yargılamada uygulanacak kanun maddeleri, tarafların hakları bildirilerek, dava dilekçesinin tebliğ edilmesine, şerhli davetiye düzenlenmesine karar verilir. Tensip zaptında duruşma günü tayin edilmez çünkü dilekçeler teatisi aşaması tamamlandıktan sonra ön inceleme duruşma günü tayin edilecektir.
ANLAŞMASIZ /ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASINDA MAL PAYLAŞIMI NASILDIR?
Evlilik birliği içinde alınan malların eşit şekilde eşler arasında paylaşılması gerekir. Mal paylaşımı davası boşanma davasından farklı ayrı açılması gereken bir davadır. Boşanma davası ile birlikte ayrı bir dava olarak mal paylaşımı davası açıldığı zaman mahkeme, boşanma davasında verilecek kararın kesinleşmesini bekleyecektir. 01/01/2002 tarihinden önce mal ayrılığı rejimi uygulanıyordu. Evlilik tarihi bu tarihten önce ise mal ayrılığı rejimine göre mal paylaşımı yapılacaktır. Mal kimin üzerine kayıtlı ise ona ait kabul edilir.
Evlilik tarihi 01/01/2002 tarihinden sonra ise; mal paylaşımında edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanacaktır. Evlilik birliği içerisinde edinilen mallar yarı yarıya paylaştırılacaktır. Eşler evlilik birliği içerisinde edindikleri malları paylaşmak istemiyor ise; mal ayrılığı sözleşmesi yapabilirler. Evlilik sırasında nikah memuruna bir dilekçe vererek veya evlendikten sonra istedikleri zaman notere giderek mal ayrılığı sözleşmesi yapabilirler.
ANLAŞMASIZ /ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASINDA KADININ HAKLARI NELERDİR?
- Tedbir nafakası
- Yoksulluk nafakası
- Maddi ve manevi tazminat
- Aile konutu şerhi koyma hakkı
- Mal paylaşımından kaynaklı alacak hakkı
- Ücretsiz avukat ve koruma kararı talep hakkı
- Velayet hakkı
- Çocukla kişisel ilişki kurulması
- Çocuğun teslimini ve boşanma davası devam ederken evi kullanmaya devam etmeyi talep etme hakkı
- Şahsi eşyalarını ve ziynet eşyalarını talep hakkı
Tedbir Nafakası Nedir?
Boşanma davası açıldıktan sonra kadının, çocukların zor duruma düşmesini önlemek geçinmelerini sağlamak amacıyla geçici olarak tedbir nafakasına karar verilir. Bu nafaka 18 yaşından küçük çocuklar için de verilir. Çocuk 18 yaşından büyük ancak eğitim hayatı devam ediyorsa tedbir nafakasını almaya devam edecektir. Kadının talebi olmasa da hakim resen geçici önlem olarak tedbir nafakasına karar vermelidir. Kadının tedbir nafakasına hak etmesi için kusursuz olması veya daha az kusurlu olmasına bakılmaz. Tedbir nafakasına karar verilirken erkeğin ödemeyi kabul ettiği miktardan daha az miktarda tedbir nafakasına karar verilemez.
Yoksulluk Nafakası Nedir?
Kadın talep ederse ve ihtiyacı da var ise, mahkeme boşanma kararı ile birlikte tedbir nafakasının adını yoksulluk nafakası olarak değiştirerek devamına karar verebilir. Evlilikte daha fazla kusurlu olan eş yoksulluk nafakası, hak edemez. Yoksulluk nafakası süre ile sınırlı değildir. Kadının başka biriyle evlenmesi, birlikte yaşaması veya ekonomik durumunun iyi olması durumunda yoksulluk nafakası sonlandırılır.
Maddi Tazminat Hakkı Nedir?
Evlilik birliğinde kusuru olmayan veya daha az kusuru olan kadın, boşanma davasında maddi tazminat talep edebilir. Boşanma davasında kadın ve erkek eşit kusurluysa maddi tazminata hükmedilmez. Kadın maddi tazminatı boşanma davasında talep etmediyse daha sonra da talep edebilir. Boşanma kararının kesinleştiği tarihten itibaren 1 yıl içinde maddi tazminat davası açılabilir.
Kadın, boşanma davasında maddi tazminat talep etmediyse; hakim resen maddi tazminata hükmedemez. Maddi tazminata hak edebilmek için erkeğin tamamen kusurlu veya daha ağır kusurlu olması, kadının erkeğin kusurundan mütevellit zarara uğramış olması gerekir. Mahkeme maddi tazminat davasında kadının mevcut ve beklenen menfaatinin uğradığı zararı tespit edecektir.
Evlilikle eşler birbirinden menfaat temin etmektedir. Örneğin birbirlerinin geçimini sağlama, sigortalarından yararlanma, mirasından yararlanma gibi. Boşanma ile kadın, bu menfaatlerden yoksun kalacaktır. İşte maddi tazminat davası ile bu zararlar telafi edilmeye çalışılır. Boşanma kararı verilmeden maddi tazminata karar verilemez. Boşanma davası başka bir nedenden reddedilmişse, maddi tazminata karar verilemez.
Manevi Tazminat Hakkı Nedir?
Evlilik birliğinde kusuru olmayan veya daha az kusuru olan kadın, boşanma davasında manevi tazminat talep edebilir. Kadın manevi tazminatı boşanma davasında talep etmediyse daha sonra da talep edebilir. Boşanma kararının kesinleştiği tarihten itibaren 1 yıl içinde manevi tazminat davası açılabilir. Kadın manevi tazminat talep etmediyse; hakim resen manevi tazminata hükmedemez.
Manevi tazminata hak edebilmek için erkeğin tamamen kusurlu veya daha ağır kusurlu olması, kadının erkeğin kusurundan mütevellit kişilik haklarının saldırıya uğramış olması gerekir. Manevi tazminatta amaç kişilik hakları saldırıya uğrayan kadının bir nebze olsun üzüntüsünü telafi etmektir.
Kadının Aile Konutu Şerhi Koyma Hakkı Nedir?
Tapuda kocanın üzerine kayıtlı olup oturulan evin, üçüncü kişilere devrini önlemek için konulan şerhtir. Boşanma davası öncesinde veya boşanma davası devam ederken koca mal kaçırmak için oturulan evi satmakta veya kira sözleşmesini feshedebilmektedir. Kadının mağduriyetinin önlenmesi esastır.
Kadının Mal Paylaşımından Kaynaklı Alacak Hakları
Evlilik süresince edinilen malların yarısı kadının hakkıdır. Kadın boşanma davası süresince veya boşanma davasından sonra mal paylaşım davası açarak alacağına kavuşabilir. Eşlerin şahsi malları bu paylaşımdan müstesnadır.
Kadının Ücretsiz Avukat Talep Hakkı
Kadın boşanma davası açmak için maddi gücü yetersiz ise, bulunduğu yerdeki barodan adli yardım talep edebilir. Kadın oturduğu mahallenin muhtarından ekonomik durumunu gösterir Fakirlik Kağıdı alarak baroya adli yardım için başvurmalıdır. Baro, kadının adli yardım alması için avukat görevlendirecektir. Adli yardım kapsamında boşanma davası açmak için mahkemeye ödemesi gereken harç ve masraflar, devlet tarafından karşılanacaktır.
6284 Sayılı Yasadan Kaynaklanan Koruma Kararı Talep Etme Hakları
Kadına karşı şiddet, ülkemizin acı gerçeklerindendir. Kadına karşı şiddeti önlemek için düzenlenen 6284 sayılı kanun gereğince kadın, koruma kararı talep edebilir. Koruma kararı kapsamında şiddet uygulama ihtimali olan kocanın müşterek konuttan, kadının iş yerinden uzaklaştırılarak şiddetin önlenmesi amaçlanır. Koruma kararı bulunduğunuz yerdeki aile mahkemesinden, birden fazla aile mahkemesi varsa birinci aile mahkemesinden, ilçede aile mahkemesi yoksa asliye hukuk mahkemesinden dilekçe ile talep edebilirsiniz.
Kadının Velayet Hakkı Nedir?
Velayetin annede mi babada mı kalacağına karar verilirken çocukların üstün yararı esas alınır. Mahkeme velayet konusunda karar vermeden önce tarafların ekonomik durumunu, mesleklerini, yaşam şekillerini, sağlık durumlarını, adli sicil kayıtları, evlilik birliği içerisindeki tutum ve davranışlarını, çocukların taleplerini incelemektedir.
Bu verileri bir bütün halde değerlendirdiğinde çocuğun üstün menfaati hangi ebeveyn yanında kaldığında korunacaksa mahkeme velayet hakkını o ebeveyne vermelidir. Velayet hakkının verilmesinde çocukların yaşı önemli bir ölçüttür. Küçük çocukların anneye ihtiyacı daha fazla olduğundan yine çocuğun üstün menfaati gereğince velayet hakkı anneye verilmelidir.
Kadının Çocukla Kişisel İlişki Kurma Hakkı
Velayet hakkının verilmemesinin doğal bir sonucu çocuk ile kişisel ilişki kurulması hususudur. Velayet hakkı verilmeyen taraf çocukla görüşmesinin düzenlenmesini isteyebilir. Taraf talep etmese bile hakim çocuğun üstün yararı ilkesi gereğince resen kişisel ilişki kurulmasına karar verir.
Hakim kişisel ilişki kurulmasına karar verirken çocuğun eğitilmesini, sağlığının, huzurunun tehlikeye girip girmeyeceğini, ebeveynin çocuğuna zaman ayırıp ayıramayacağı hususlarını göz önünde bulundurur. Velayet hakkı babaya verilmiş ise; hakim yukarıda anlattığımız ilkeler ışığında çocuğun anneyle kişisel ilişki kurma hakkını düzenler. Anne, çocukla kişisel ilişki kurulması kararıyla birlikte çocuğu ziyaret etme, onunla bir süre birlikte zaman geçirme hakkına sahip olur.
Kadının Çocuğun Teslimini Talep Hakkı
Velayet hakkı kendisine verilmeyen kadının, çocuğuyla kişisel ilişki kurma hakkı vardır. Mahkemenin kararı doğrultusunda kadın bu hakkını kullanabilecektir. Koca kadına acı vermek veya intikam almak güdüsüyle çocukla ilişki kurmasını engelleyebilir. Bu durumda kadının, çocuğun kendisine teslimini talep etme hakkı vardır. Kadın, çocukla kişisel ilişki kurulması kararının icrasını talep eder. Bu kararlar adlî destek ve mağdur hizmetleri müdürlükleri tarafından yerine getirilir.
Boşanma Davası Devam Ederken Evi Kullanmayı Talep Etme Hakkı
Boşanma kararı alan eşler genelde aynı evde kalmak istemezler. Boşanma davası sonuçlanıncaya kadar ortak konutta kimin kalmaya devam edeceği tartışma konusu olmaktadır. Kadının, boşanma davası süresince mahkemeden ortak konutun kendisine özgülenmesini, yani ortak konutta kalmayı talep etme hakkı vardır. Ortak konutun tapuda kocaya ait olması bu hakkın kullanımını engellemez.
Eşler ortak konutta kiracı iseler hatta kira sözleşmesi tarafının koca olması ortak konutun kadına özgülenmesine engel teşkil etmez. Kadının boşanmada kusurlu olması da ortak konutun kadına özgülenmesini engellemez.
Boşanma Davasında Kadının Şahsi Eşyalarını Talep Hakkı
Boşanma davası açıldıktan sonra kadının, kişisel eşyalarının teslimini talep etme hakkı vardır. Eşler mal ayrılığı rejimini kabul etmemişler ise; edinilmiş mallara katılma rejimine tabidirler. Bu rejim gereği evlilik öncesinde kadına ait olan mallar veya evlilik sırasında kadına bağışlanan mallar kadının şahsi malıdır. Kadının şahsi malı kocasıyla paylaşılmayacak maldır. Bu nedenle kadın, boşanma davasında şahsi malını veya eşyalarını talep hakkı vardır. Mahkeme kadının bu eşyalarını ortak evden alabilmesi için tarih belirleyecektir.
Boşanma Davasında Kadının Ziynet Eşyalarını Talep Hakkı
Ziynet eşyaları düğünde kadına takılan tüm takılar ve süs eşyalarıdır. Ziynet eşyaları altın, gümüş gibi değerli madenlerden yapılmış ve bu nedenle maddi değerleri yüksektir. Ziynet eşyaları kadının şahsi malıdır ve mal paylaşımına konu olamaz. Düğünde ziynet eşyalarını kocanın aile ve yakınları takmış olsa dahi bu eşyalar kadına aittir. Boşanma davasında kadının ziynet eşyalarının tamamını talep etme hakkı vardır.
ANLAŞMASIZ /ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASINDA ERKEĞİN HAKLARI NELERDİR?
- Velayet Hakkı
- Erkeğin Müşterek Çocuk ile Kişisel İlişki Kurma Hakkı
- Ortak konutun tahsisi hakkı
- Çocuk için nafaka talep etme hakkı
- Erkek yoksulluğa düşüyorsa nafaka talep etme hakkı
- Maddi tazminat hakkı
- Manevi tazminat hakkı
- 6284 Sayılı Yasadan Kaynaklanan Koruma Kararı Talep Etme Hakları
Velayet Hakkı Nedir?
Annenin akli dengesinde, sağlığında sorun var ise veya yaşam şekli itibariyle çocuğun huzurlu ortam sağlayamayacak, aklen ve ruhen gelişimine katkı sunamayacak durumda ise, velayet babaya verilir. Velayet için ölçüt çocuğun üstün yararıdır. Mahkeme tarafları tatmin etmek yerine, çocuğun üstün yararını tercih edecektir.
Erkeğin Müşterek Çocuk ile Kişisel İlişki Kurma Hakkı
Velayet hakkının verilmesinin doğal bir sonucu çocuk ile kişisel ilişki kurulması hususudur. Velayet hakkı verilmeyen taraf çocukla görüşmesinin düzenlenmesini isteyebilir. Taraf talep etmese bile hakim çocuğun üstün yararı ilkesi gereğince resen kişisel ilişki kurulmasına karar verir.
Hakim kişisel ilişki kurulmasına karar verirken çocuğun eğitilmesini, sağlığının, huzurunun tehlikeye girip girmeyeceğini, ebeveynin çocuğuna zaman ayırıp ayıramayacağı hususlarını göz önünde bulundurur. Velayet hakkı anneye verilmiş ise; hakim yukarıda anlattığımız ilkeler ışığında çocuğun babayla kişisel ilişki kurma hakkını düzenler. Baba, çocukla kişisel ilişki kurulması kararıyla birlikte çocuğu ziyaret etme, onunla bir süre birlikte zaman geçirme hakkına sahip olur.
Ortak Konutun Tahsisi Hakkı
Hakim, ortak konutu eşlerden birine tahsis etme konusunda hukuka ve hakkaniyete uygun karar vermesi gerekmektedir. Hakim bu hususta karar vermeden önce tarafların ekonomik ve sosyal durumunu araştırır, kadının mı erkeğin mi ortak konutta kalmaya daha çok ihtiyacı olduğunu tespit ederek kararını verir. Hakim konutun tapuda kime ait olduğunu veya kiralanmış ise kim tarafından kiralandığını dikkate almaz. Örneğin kadının kendine ait birden fazla evi varsa, erkeğin evi ve düzenli bir işi yoksa ve çocukların velayeti de erkeğe verilmiş ise; ortak konutun erkeğe verilmesi adaletli olacaktır.
Çocuk İçin Nafaka Talep Etme Hakkı
Boşanma sırasında nafaka talep eden tarafın kadın veya erkek olması önemli değil, önemli olan daha az kusurlu taraf olmalıdır. Erkek boşanma hususunda kadından daha çok kusurlu ise nafaka alması mümkün değildir. Zina, şiddet, terk vb. duruma sebep olan tarafın nafaka talebinin kabul edilmeyeceği açıktır. Bu nafaka 18 yaşından küçük çocuklar için de verilir. Çocuk 18 yaşından büyük ancak eğitim hayatı devam ediyorsa tedbir nafakasını almaya devam edecektir.
Bu nafakanın karar verildiği koşullar değiştiği takdirde eşlerden birinin açacağı uyarlama davası üzerine hakim, değişen koşulları değerlendirerek nafaka miktarının artırılıp azaltılmasına karar verir. Nafakanın verilme sebebi ortadan kalkmış, örneğin çocuk üniversite eğitimini bitirdiyse nafaka da tamamen kaldırılabilir. Nafakanın uyarlaması davası için yetkili mahkeme nafaka hususunda ilk kararı veren mahkemedir.
Erkek Yoksulluğa Düşüyorsa Nafaka Talep Etme Hakkı
Boşanma sırasında nafaka talep eden tarafın kadın veya erkek olması önemli değil, önemli olan daha az kusurlu taraf olmalıdır. Erkek boşanma hususunda kadından daha çok kusurlu ise nafaka alması mümkün değildir. Boşanma ile birlikte erkeğin yoksulluğa düşecek olması aranır. Maddi imkanı boşanma ile değişmeyecek olan erkeğe, bu nafaka verilmez. Tarafların gelir durumları karşılaştırıldığında nafaka talep edenin (erkek-kadın) boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek ise; hakkaniyet gereği uygun bir miktarda nafakaya hükmedilir. Tarafların asgari ücretle çalışıyor olması, asgari ücretin biraz üzerinde maaş ile çalışıyor olması, emekli olması yoksulluk nafakası almasına engel değildir.
Erkeğin Maddi Tazminat Hakkı
Evlilik birliğinde kusuru olmayan veya daha az kusuru olan erkeğin, boşanma davasında maddi tazminat talep edebilir. Boşanma davasında kadın ve erkek eşit kusurluysa maddi tazminata hükmedilmez. Erkek maddi tazminatı boşanma davasında talep etmediyse daha sonra da talep edebilir. Boşanma kararının kesinleştiği tarihten itibaren BİR YIL içinde maddi tazminat davası açılabilir. Erkek, boşanma davasında maddi tazminat talep etmediyse; hakim resen maddi tazminata hükmedemez. Maddi tazminata hak edebilmek için kadının tamamen kusurlu veya daha ağır kusurlu olması, erkeğin kadının kusurundan mütevellit zarara uğramış olması gerekir. Mahkeme maddi tazminat davasında erkeğin mevcut ve beklenen menfaatinin uğradığı zararı tespit edecektir. Evlilikle eşler birbirinden menfaat temin etmektedir.
Örneğin birbirlerinin geçimini sağlama, sigortalarından yararlanma, mirasından yararlanma gibi. Boşanma ile erkek, bu menfaatlerden yoksun kalacaktır. İşte maddi tazminat davası ile bu zararlar telafi edilmeye çalışılır. Boşanma kararı verilmeden maddi tazminata karar verilemez. Boşanma davası başka bir nedenden reddedilmişse, maddi tazminata karar verilemez.
Erkeğin Manevi Tazminat Hakkı
Evlilik birliğinde kusuru olmayan veya daha az kusuru olan erkek, boşanma davasında manevi tazminat talep edebilir. Erkek manevi tazminatı boşanma davasında talep etmediyse daha sonra da talep edebilir. Boşanma kararının kesinleştiği tarihten itibaren 1 yıl içinde manevi tazminat davası açılabilir. Erkek manevi tazminat talep etmediyse; hakim resen manevi tazminata hükmedemez. Manevi tazminata hak edebilmek için kadının tamamen kusurlu veya daha ağır kusurlu olması, erkeğin kadının kusurundan mütevellit kişilik haklarının saldırıya uğramış olması gerekir. Manevi tazminatta amaç kişilik hakları saldırıya uğrayan erkeğin bir nebze olsun üzüntüsünü telafi etmektir.
Erkeğin 6284 Sayılı Yasadan Kaynaklanan Koruma Kararı Talep Etme Hakları
Şiddete maruz kalan erkeğin de talep edebileceği bir haktır. Bu kanun maddesinde açıklandığı üzere “Şiddete uğrayan veya şiddete uğrama tehlikesi bulunan kadınlar, çocuklar, aile bireyleri ve tek taraflı ısrarlı takip mağduru olan kişilerin korunması ve bu kişilere yönelik şiddetin önlenmesi ile şiddet uygulayan veya uygulama ihtimali olan kişiler hakkında şiddetin önlenmesine yönelik tedbirler ile bu tedbirlerin alınması ve uygulanmasına ilişkin usul ve esasları kapsar.” Şeklinde düzenlenmiştir.
Erkek eşinden veya birlikte yaşadığı kişiden şiddet görüyorsa koruma talep edebilir. Koruma kararı bulunduğunuz yerdeki aile mahkemesinden, birden fazla aile mahkemesi varsa birinci aile mahkemesinden, ilçede aile mahkemesi yoksa asliye hukuk mahkemesinden dilekçe ile talep edebilirsiniz.
ANLAŞMASIZ /ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASI HANGİ DURUMLARDA REDDEDİLİR?
Özel hukuk alanında açılan bir davada hukuki menfaat ispat edilememişse hakim, davanın reddine karar verecektir. Anlaşmasız boşanma davasında da iddia edilen boşanma nedenleri ispat edilmemişse, hakim davanın reddine karar verecektir.
Anlaşmasız boşanma davasının birçok nedenle reddine karar verilebilir. Örneğin anlaşmasız boşanma davasını açan taraf karşı tarafın kusurunu ispat edemediyse dava reddedilir. Tam kusurlu eşin açtığı boşanma davası da reddedilecektir. Bu durumda eşler evli kalmaya devam eder. Boşanma davası usulden reddedilmiş ise; usuli eksiklik tamamlanarak yeniden boşanma davası açılabilir. Ancak boşanma davası esastan reddedilmiş ise; aynı boşanma nedenine dayanılarak dava açmak için 3 yıl beklemek gerekir. Başka bir boşanma nedenine dayanarak dava açmak için 3 yıl beklemeye gerek olmaz.
Boşanma davasını açan feragat etmiş ise; daha sonra kararını değiştirmiş ise; yeniden boşanma davası açabilir. Ancak feragat edilen davada iddia ettiği boşanma nedenlerine dayanamayacaktır. Hayatta en değerli varlık zamandır. Zamanı geriye döndüremeyeceğimiz için yani telafisi mümkün olmayan mağduriyetleri yaşamamak için boşanma davalarında boşanma avukatı yardımı almanız önerilir.
ANLAŞMASIZ /ÇEKİŞMELİ BOŞANMA DAVASINDA NAFAKA NE ZAMAN BAŞLAR?
Mahkeme, nafakaya karar verirken boşanma davasının açıldığı tarihten itibaren başlatacaktır.
ANLAŞMALI BOŞANMA DAVASI ANLAŞMASIZ BOŞANMA DAVASINA DÖNER Mİ?
Eşler önce anlaşmalı boşanma davası açmaktadır. Velayet, mal paylaşımı, tazminat veya nafaka hususlarında anlaşamadıkları zaman dava kendiliğinden anlaşmasız boşanma davasına dönüşmektedir.