İstinaf Nedir?

Yargı sistemimizdeki mahkemeler, 20.07.2016 tarihinden önce ilk derece mahkemeleri ve Yargıtay olmak üzere iki dereceli olarak görev yapmaktaydı.  2016 yılında Bölge Adliye Mahkemeleri kurulduktan sonra yargı sistemimiz ilk derece mahkemeleri, istinaf (Bölge adliye mahkemeleri) Yargıtay olmak üzere üç dereceli olarak görev yapmaktadır.

İlk derece mahkemelerinin yargılama sonucunda vermiş oldukları kararların hem olayı (davanın esasını) hem de hukuki açıdan istinaf mahkemesince (üst derece/ikinci derece) denetlenmesidir. İstinaf ikinci derece kanun yoludur, temyiz ise üçüncü derece kanun yoludur. İstinaf ikinci derece kanun yolu olmakla beraber temyiz kanun yolundan farkı; ilk derece mahkemesinin kararını olay ve hukuki açıdan denetlerken gerekli görürse ilk derece mahkemesi gibi yargılama yapılabilir olmasıdır. Yani özetle:

İlk derece mahkemesi: Hukuk ve Ceza Mahkemeleri

İkinci Derece / İstinaf Mahkemesi: Bölge Adliye Mahkemeleri, Hukuk Daireleri, Ceza Daireleri

Üçüncü Derece / Temyiz Mahkemesi: Yargıtay Hukuk Daireleri, Ceza Daireleri

İstinaf Mahkemesi Nedir?

Bölge adliye mahkemeleri, başkanlar kurulu, bakanlık, daireler, Cumhuriyet başsavcılığı, müdürlükler ve adalet komisyonundan oluşmakta. Her bölge adliye mahkemesinde bir başkan vardır. Başkanlık, başkan ile yazı işleri müdürlüğünden oluşmaktadır. Bölge adliye mahkemesinde hukuk ve ceza daireleri vardır. Adalet Bakanlığınca o yerin ihtiyacına göre daire sayıları artırılıp azaltılabilir.

İstinaf Mahkemesi Nerededir?

Bölge adliye mahkemeleri sınırlı sayıdadır.  Ülkemizde 15 adet Bölge Adliye Mahkemesi vardır. Bunlar; Diyarbakır, Antalya, Sakarya, Ankara, Konya, Kayseri, Trabzon, Van, Gaziantep, Samsun, Erzurum, İzmir, İstanbul, Bursa, Adana illerinde yer alan bölge adliye mahkemeleridir.

İstinaf Mahkemesi Hangi Kararları Verir?

İlk derece hukuk veya ceza mahkemelerinin kesin nitelikte olmayan kararlarını olay ve hukuki bakımdan incelemek, ilk derece mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözmek, ilk derece mahkemesinin bir davaya bakmasında fiili veya hukuki engel çıktığında veya iki mahkemenin yargı sınırlarının belirlenmesinde tereddüt oluştuğunda; bölge adliye mahkemesi davanın nakline veya yetkili mahkemenin tayinine karar verir.

Hangi Kararlara Karşı İstinafa Gidilir?

• İlk derece mahkemelerinin kesin nitelikte olmayan uyuşmazlığı çözen nihai kararlarına karşı istinafa gidilebilir.
• Nihai kararların yanında geçici hukuki koruma tedbiri olan ihtiyati tedbir veya ihtiyati haciz talepleri üzerine verilen kabul veya red kararlarına karşı da istinaf yoluna gidilebilir.(HMK’nun 341. maddesi)
• Malvarlığına ilişkin davalarda 2022 yılında dava konusunun değeri 3.000 TL’yi geçmeyen kararlar kesindir, istinaf edilemeyecektir.  3.000 TL’nin üzerinde olan kararlara karşı istinafa gidilebilir.
• Diğer kanunlarda istinafa başvurulabileceği  düzenlenmiş ise, o kararlara karşı da istinafa gidilebilir.

İstinaf Sebepleri

İstinaf sebepleri kanunda tek tek sayılmamıştır. İlk derece mahkemesinin olayları, delilleri, hukuki sebepleri değerlendirmede yaptığı hata ve eksiklikler istinaf sebeplerini oluşturur. Usul hukukuna yani yargılamayı düzenleyen kanun maddelerine aykırılık maddi hukuka aykırılıklar istinaf sebebidir. Kamu düzenine aykırılık halleri istisna olmak üzere istinaf dilekçesinde ileri sürülen sebepler kapsamında inceleme yapılır. Yeni delillere dayanılamaz ya da ileri sürülmeyen sebepler üzerinde istinaf incelemesi yapılmaz. İstinaf başvurusu yapmayan tarafın talepleri inceleme konusu yapılmaz. İlk derece mahkemesince yapılan yargılama tümüyle istinaf incelemesinde yeniden yapılmayacaktır.  İstinaf sebepleri kapsamında deliller toplanıp eksik veya hatalı durumlar tespit edilerek düzeltilecektir.

İstinaf Başvuru Süreci

İstinaf başvurusu, ilk derece mahkemesinin nihai kararının taraflara tebliğinden itibaren iki hafta süre içinde istinaf dilekçesinin mahkemeye verilmesiyle yapılır. Sürenin kaçırılması durumunda koşulları var ise kanunda düzenlenen eski hale getirme kurumundan yararlanmak mümkündür. Bu gibi teknik konularda hak kaybına uğramamak için avukat yardımı almanızı öneririz.

İstinaf Mahkemesi Ne Kadar Sürer?

İstinaf mahkemesinde süreç 1 yıl ila 3 yıl arasında sürebilmektedir. İstinaf yoluna başvuru dilekçe ile yapılmaktadır. İstinaf dilekçesi kararı veren mahkemeye veya başka bir mahkemeye verilebilir. İstinaf dilekçesi ile birlikte istinaf başvuru harcı ve tebliğ giderleri de başvuran tarafından ödenir.

Aile Mahkemesi İstinaf Kararı Ne Kadar Sürer?

Aile mahkemelerinin anlaşmasız boşanma davasında verdiği karara karşı istinaf yoluna gidilirse dava ortalama olarak 2 yıl içinde sonuçlandırılacaktır.

İş Mahkemesi İstinaf Kararı Ne Kadar Sürer?

İş mahkemelerinde karar verildikten sonra istinaf yoluna gidilirse dava ortalama olarak 3 yıl içinde sonuçlandırılacaktır.

İstinaf Sonucunu Nasıl Öğrenebilirim?

Vatandaş olarak süreci UYAP vatandaş sisteminden takip edebilirsiniz. Bu sistemden evrak gönderebilir, harç ve masrafı ödeyebilirsiniz. Aynı zamanda istinaf sonucunu mahkeme de taraflara tebliğ edecektir.

“Dosya Durumu İstinafta” Ne Anlama Gelmektedir?

İlk derece mahkemesinin kararına karşı istinaf yoluna gidildiğinde UYAP vatandaş sisteminde dosya bilgilerini sorguladığınızda dosyanın durumu “istinafta” olarak görülecektir.

“Bölge Adliye Mahkemesi Dosya Durumu Açık” Ne Demek?

“Dosya durumu açık” demek; dava dosyanızın istinaf incelemesi aşamasında olduğunu ve henüz karar verilmediği durumu anlatır. İstinaf mahkemesi dava dosyanız hakkında karar verdiğinde UYAP vatandaş sisteminde dosya durumu karara çıkmış olarak görünmektedir. Ekranda karar çıkmış olarak gördüğünüzde temyiz için başvuru yapmazsanız dosya durumu “kapalı” hale gelecektir.

Ön İnceleme İçin Atama Bekliyor Ne Demek?

İstinaf başvurusu üzerine dosyanız istinaf incelemesi için bölge adliye mahkemesine gönderilir. Bölge adliye mahkemesinde dosyanız geldiği tarihe göre kayıt edilir. Bölge adliye mahkemesince inceleneceği güne kadar bekler. UYAP vatandaş sisteminde bu aşamada “ön inceleme için atama bekliyor” olarak görünür. Dosyanız incelenmek için sırasını bekliyor demektir.

Bölge Adliye Mahkemesi Hangi Kararları Verir?

Bölge adliye mahkemesi usuli hata bulduğunda, davayı yeniden yargılama yapılması için ilk derece mahkemesine gönderecektir.

Bölge adliye mahkemesi ilk derece mahkemesinin kararını usul ve esastan doğru bulduğunda, istinaf talebinin esastan reddine karar verecektir.

Bölge adliye mahkemesi istinaf sebeplerini doğru bulduğunda, ilk derece mahkemesinde dava reddedilmişse, red kararını kaldırarak davanın kısmen veya  tamamen kabulüne karar verecektir. Bölge adliye mahkemesi istinaf sebeplerini doğru bulduğunda ilk derece mahkemesinde dava kabul edilmişse, kabul veya kısmen kabul kararını kaldırarak red kararı verecektir.

Bölge adliye mahkemesi istinaf sebebini doğru bulur ancak ilk derece mahkemesinin kararını tamamen kaldırmaya veya yeniden yargılama yapmaya gerek olmadığında istinaf başvurusu kabul edilir ve ilk derece mahkemesinin kararı düzeltilir. Örneğin ilk derece mahkemesi kararında hesap hatası yapılmış, bölge adliye mahkemesi hatayı düzeltecektir.

İstinaf Yoluna Başvurmak Kararın İcrasını Durdurur Mu?

İstinaf yoluna gitmek tıpkı temyiz yoluna gitmek gibi ilk derece mahkemesinin kararının icrasını durdurmayacaktır. İcra İflas Kanun’un 36. maddesi gereğince  icranın geri bırakılması kararı alınması gerekir.

Temyiz Nedir?

Yargıtay, bölge adliye mahkemesinin dolayısıyla ilk derece mahkemesinin nihai kararında kanun maddelerinin olaya doğru uygulanıp uygulanmadığını inceler. Yargıtay, tanık dinleyemez, keşif yapamaz, delil toplayamaz ancak temyiz incelemesi ile hukuki denetim yapacaktır.

Temyiz Mahkemesi Nedir?

Temyiz mahkemesi Yargıtay’dır. istinafın aksine Yargıtay temyiz nedenleri ile bağlı değildir. Yargıtay kararda kanunun açık hükmüne aykırı gördüğü hususları temyiz dilekçesinde yer almamış olsa bile kendiliğinden inceleyebilir. Temyiz sonucunda Yargıtay kararı doğru buluyorsa onayabilir, doğru bulmuyorsa bozabilir ya da maddi hata varsa düzelterek onayabilir.

Temyiz Sonucunda Süreç Nasıldır, İstinaftan Sonra Temyiz Ne Kadar Sürer?

Yargıtay, bölge adliye mahkemesinin istinaf başvurusunun esastan reddine dair  kararı bozarsa; (yani bölge adliye mahkemesi ilk derece mahkemesi kararı doğru olduğu için, istinaf başvurusunu reddettiği durum), bölge adliye mahkemesinin kararını kaldırılarak, dosyayı ilk derece mahkemesine, kararın bir örneğini de bölge adliye mahkemesine gönderir.

Yargıtay ‘ın bozma kararı, bölge adliye mahkemesinin düzelterek  veya yeniden esas hakkında verdiği karara dairse, dosya kararı veren bölge adliye mahkemesine gönderilir. Bu durumda bozma üzerine dosya kendisine gönderilen ilk derece mahkemesi veya bölge adliye mahkemesi bozmaya uyma veya direnme kararı verebilir.

İlk derece mahkemesi veya bölge adliye mahkemesi bozma kararına uyarsa yeni bir karar vereceklerdir.  Uyma sonucunda verilen karar karşı da temyiz mümkündür. Burada unutulmaması gereken husus, uymadan sonra ilk derece mahkemesi kararlarına karşı istinaf yoluna gidilmeyerek temyiz yoluna gidilmesi gerekir.

İlk derece mahkemesi veya bölge adliye mahkemesi bozma kararına karşı kendi kararlarının doğru olduğunu inanıyorlarsa kararlarında direnebilirler. Bu durumda taraflar temyiz yoluna gittiğinde temyiz incelemesi Hukuk Genel Kurulu tarafından yapılır ve kurul tarafından verilen karar kesindir.