Enerji Piyasasında Yeni Dönem

Elektrik Dağıtım Altyapısına Özel Sektör ve Bireysel Yatırımcı Katılımı

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, (EPDK) elektrik piyasalarının düzenlenmesi amacıyla 2001 yılında kurulmuştur. Kuruma daha sonra doğal gaz, petrol ve LPG piyasalarının da düzenlenmesi görevi verilmiştir. Ocak 2005 itibariyle belli aralıklarla serbest bırakılan akaryakıt fiyatları dışında, kurumun bu alandaki her türlü düzenleme ve faaliyetleri kontrol etme yetkisi bulunmaktadır. Kurum tarafından 13.02.2025 tarihinde yayımlanan düzenleme uyarınca benimsenen yeni metodoloji ile, özel sektörün ve bireysel yatırımcıların elektrik altyapı yatırımlarına katılımı mümkün hale gelmektedir.

Düzenlemenin ilk bölümünde metodolojinin amacı ve konuyla ilgili kavramlar açıklanmıştır. Bu kapsamda dağıtım sistemine bağlanmak veya güç artışı talep etmek isteyen tesisler için kapasite yetersizliği durumunda, gerekli yatırımın bağlantı talep edenler tarafından teknik standartlara uygun şekilde yapılmasını veya finansman sağlanmasını ve geri ödeme esaslarını düzenlemektedir. Bununla birlikte bağlantı anlaşması, başvuru sahibi, dağıtım, dağıtım şirketi, dağıtım tesisi, ilgili mevzuat, kanun, kurum, kurul, tüketici, üretim şirketi ve yönetmelik kavramları açıklanmıştır.

Düzenlemenin ikinci bölümünde dağıtım varlığı tesis veya finanse edilme koşulları, dağıtım varlıklarının başvuru sahibi tarafından tesis edilmesi, dağıtım varlıklarının tesisinin başvuru sahibi tarafından finanse edilmesi, tesis sözleşmesi, kamulaştırma iş ve işlemleri ve dağıtım tesisinin ve diğer bedellerin geri ödemesi başlıkları düzenlenmiştir. Yeni düzenleme ile benimsenen metodoloji uyarınca, dağıtım sistemine yeni bağlantı veya güç artışı taleplerinin karşılanabilmesi için gerekli yatırımların, başvuru sahibi tarafından üstlenilmesi veya finanse edilmesine ilişkin esasları belirlenmiştir. Kapasite yetersizliği nedeniyle genişleme veya yeni yatırım ihtiyacı doğduğunda, başvuru sahibi ilgili mevzuata uygun şekilde dağıtım varlıklarını tesis edebilmekte ya da dağıtım şirketinin finansmanının yetersiz olduğu durumlarda yatırımı finanse edebilmektedir. Başvuru sahibinin yatırımı üstlenmesi halinde, dağıtım şirketi ile bir tesis sözleşmesi imzalanmakta ve projenin hazırlanması, onaylatılması başvuru sahibinin sorumluluğuna bırakılmaktadır. Proje sürecinde yapılan harcamalar, geri ödemeye esas bedele dahil edilmektedir. Tesisin dağıtım şirketinin yatırım planlarını etkilemesi durumunda belirli bir teminat alınabilmekte, ancak proje tamamlandığında bu teminat iade edilmektedir.

Finansman yönteminin tercih edilmesi durumunda ise yatırım, dağıtım şirketi tarafından gerçekleştirilmekte ve maliyet hesaplamaları ihale sonucuna göre belirlenmektedir. Başvuru sahibinin belirlenen tutarı sözleşmede belirtilen süre içinde ödemesi halinde süreç boyunca dağıtım şirketi tarafından ek bir bedel talep edilememektedir. Yatırımın gerçekleşeceği taşınmazların kamulaştırma, devir ve kiralama işlemleri de metodoloji kapsamında düzenlenmiş olup, bu işlemler başvuru sahibi tarafından yürütülmekte ve oluşan maliyetler geri ödemeye esas bedele dahil edilmektedir. Son olarak, yapılan yatırımın tamamlanmasının ardından dağıtım şirketi, ilgili yönetmelik çerçevesinde geri ödemeleri gerçekleştirmekte ve söz konusu varlıkları kendi yatırım kayıtlarına ekleyerek işletmeye başlamaktadır. Bu düzenlemeler, dağıtım sistemine yeni bağlantı ve güç artışı taleplerinin etkin bir şekilde yönetilmesini sağlamak amacıyla oluşturulmuştur.

Düzenlemenin üçüncü bölümünde geçici ve son hükümler başlığı altında geri ödeme işlemleri, afetzedeler için yapılan tesislerin geri ödemesi, yürürlük ve yürürlükten kaldırma başlıkları ele alınmıştır. Geri ödeme işlemlerinin düzenlendiği madde uyarınca metodolojinin yürürlüğe girdiği tarihe kadar geri ödemesi yazılı olarak bildirilmemiş tesisler için geri ödemeye esas bedel yeniden hesaplanacağı ve eski metodolojiye göre belirlenen bedel ile yeni hesaplanan bedelin karşılaştırılarak yüksek olan tutarın ilgili yönetmelik kapsamında ödeneceği hükme bağlanmıştır. Afetzedeler için yapılan tesislerin geri ödenmesinin düzenlendiği madde uyarınca 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremleri nedeniyle olağanüstü hal ilan edilen illerde, kamu kurumları tarafından afetzedeler için tesis edilmiş dağıtım varlıklarının geri ödemesinin, şayet fiili olarak başlamamışsa, yeni metodolojiye göre yeniden hesaplanacağına hükmolunmuştur. Geçici Madde 1’de ifade edildiği üzere, belirtilen bedelin kıyaslanarak yüksek olan tutarın öngörülen geri ödeme süresinden önce ödenebileceği ancak bu ödemelerde yazılı bildirim şartının aranmayacağı da düzenlemeye eklenmiştir.